Ook ik vond natuurlijk van alles van wat er vorige week in de wereld en op de markten gebeurde. Omdat een en ander mijn begrip en verbeeldingskracht te boven ging, besloot ik me te concentreren op het enige echt belangrijke: wat betekent dit voor mij? Het is de eerste grote beursdaling sinds meneer F. en ik voornamelijk van ons vermogen leven en ik vond het interessant om te zien wat die dalingen en onrust met me doet. In ieder geval genoeg om eens op een rijtje te zetten hoe ik beleg en wat ik daar nou eigenlijk van vind.
Veel geleerd (maar ook weer niet)
Toen ik in 2002 een kleine erfenis ontving, begon ik met beleggen. Waarom mag Joost weten – ik kende niemand die belegde – maar ik besloot een groot deel van die erfenis te investeren. Ik beschouwde dat geld als extra; ik had het niet nodig en wilde het vastzetten voor als ik het ooit wel wilde gebruiken.
Ik opende een rekening bij SNS Fundcoach (destijds van SNS Bank, later overgenomen door BinckBank en inmiddels opgegaan in Saxo) en kocht allerlei aandelenfondsen. Ik had er de ballen verstand van, maar ik vond het prachtig. Ik investeerde in fondsen met spannende namen als Milieu & Waterfonds en Emerging Markets. Het voelde als een leuk spelletje spelen en ik was voortdurend in de weer met groene cijfers en stijgende grafieken. Ik kocht af en toe wat bij, logde vaak in en was vol bewondering over mijn natuurlijke aanleg voor beleggen.
En dat deed ik ook het jaar daarop en daarop en nog een jaar en toen….was het 2008. Iets met Amerika en hypotheken en omvallende banken wat ik echt heb geprobeerd te begrijpen, maar nu niemand meer uit zou kunnen leggen. In ieder geval: mijn tot dan toe altijd groene cijfers waren opeens roder dan rood en die grafieken gleden als een glijbaan naar beneden. Of meer als een soort verticale betonnen muur eigenlijk.
Les 1: Schakel je emoties uit=> stop met inloggen
En toen deed ik iets superslims en heeeeel bijzonders: ik besloot gewoon even niet meer in te loggen. Even geen rode cijfers. Niet meten is niet weten, zeg maar.
Alleen: zo bijzonder blijkt dat helemaal niet te zijn. Jaren later zag ik een Ted Talk van Cognitive neuroscientist Tali Sharot waarin ze vertelt over de positivity bias: mensen zijn van nature geneigd positief nieuws tot zich nemen, terwijl ze negatief nieuws ontwijken.
In dit plaatje van haar talk is de correlatie te zien tussen de S&P 500 index (zwarte lijn) en hoe vaak mensen inloggen om hun portfolio te checken (dit zijn specifiek de logins waarin mensen inloggen alleen om te checken, niet om te handelen). Markt naar beneden? => mensen loggen minder vaak in om geen slecht nieuws tot zich te hoeven nemen. En andersom.
Hoera, ik bleek een normaal mens te zijn. Vanaf toen ben ik minder vaak gaan inloggen, ook toen de grafieken weer stegen. Totdat we in 2016 ons eerste huis kochten: toen heb ik een groot deel van wat ik geïnvesteerd had verkocht en in ons huis gestoken.
Les 2: schakel je emoties uit => trap niet in de Gambler’s Fallacy
Ik herinner me het volgende vraagstuk uit de tijd dat ik wiskunde studeerde: stel, je gaat naar het casino en bij de roulette-tafel zet je in op zwart of rood. De afgelopen 15 keer is zwart gevallen. Wat doe je?
Veel mensen zullen ‘rood natuurlijk!’ zeggen, want het moet een keer rood worden. Toch? Ze proberen zichzelf met wiskundige argumenten te overtuigen, maar de argumenten kloppen niet: elke ronde is er weer precies even veel kans op rood als op zwart. En je kan dit wiskundig snappen wat je wil, maar de neiging om voor rood te gaan, hebben blijkbaar zelfs de beste wiskundigen.
Elke draai is onafhankelijk: het verleden verandert de huidige kans op rood niet.
Dit heet de Gambler’s Fallacy: de denkfout waarbij je gelooft dat het verleden invloed heeft op volledig willekeurige uitkomsten. En die denkfout duikt ook op bij beleggen – denken dat de kans dat een prijstrend zich voortzet, afneemt naarmate de tijd verstrijkt. Maar de markt trekt zich niks aan van jouw gevoel voor evenwicht.
Alhoewel ook professionele handelaars deze fout kunnen maken, handelen ze als het goed is voornamelijk op basis van rationele keuzes gebaseerd op technische of fundamentele analyse en doen dingen als trend following of breakout-strategieën en weet ik veel wat. Dat heeft dus minder met gokken te maken dan inzetten op rood of zwart in het casino. Maar voor mij als doorsneebelegger is dat niet het geval: ook ik denk volledig soms volledig ongegrond “zal nu weer zal stijgen” of “is nu echt wel op z’n dieptepunt”.
Voor mij als nitwit is er maar één verschil met een fruitmachine: de geschiedenis heeft laten zien dat de beurs een soort van vriendelijke fruitmachine is, die – als je er op vaste tijden een muntje in stopt – je op de lange termijn net iets vaker laat winnen dan verliezen. Verder blijft het voor mij gokken en dat moet ik dus niet doen.
Les 3: schakel je emoties uit=> zet automatisch belleggen aan en ga iets anders doen
Les 2 kan ook worden samengevat als: je kan de markt niet timen. En de oplossing daarvoor is op gezette tijden vaste bedragen te beleggen, ongeacht de koers; de zogenaamde dollar cost averaging (DCA). Ik ben dat in mijn beginjaren al vrij snel gaan doen, al wist ik toen nog niet dat dat zo heette. Ik hoop dat ik het zelf heb bedacht, maar dat zal wel niet. Misschien dat SNS Fundcoach dit toen aanraadde op hun website ofzo. Hoe dan ook: ik ben automatisch gaan beleggen, vaste maandelijkse bedragen in een aantal fondsen – later ETF’s – waarbij ik maar eens in de zoveel tijd naar de samenstelling kijk en dingen eventueel aanpas. (Dat laatste alleen als de markten goed gaan natuurlijk ivm de positivity bias).
Les 4: Schakel je emoties uit => ga indexbeleggen
Indexbeleggen in ETF’s doe ik pas sinds een jaar of vier, toen ik na de verkoop van ons huis veel te investeren had. Ik denk zelfs dat ik hier pas opgekomen ben sinds ik FIRE-blogs ben gaan lezen en me een beetje meer ben gaan verdiepen in de wondere wereld van het beleggen.
Indexbeleggen is ook zo heerlijk emotieloos: geen overdaad aan keuzes en beslissingen, geen stress over de grilligheid van individuele aandelenkoersen, geen FOMO, geen hype-trades.
Het nadeel is wel dat er bedrijven tussen kunnen zitten waar je ethisch of moreel gezien niet achter staat. Zijn we net allemaal overgestapt naar Signal en allerlei Open Source toepassingen, investeer ik met mijn ETF’s mogelijk gewoon in fossiele energie of wapens.
Ik denk dat ik hier binnenkort maar eens in moet gaan duiken en je binnenkort de tip krijgt je emoties soms juist niet uit te schakelen. Ik heb me er nog niet zo in verdiept. Als iemand alvast advies of een mening hierover heeft, ik hoor het graag! In de comments of per mail.
Les 5: Schakel je emoties uit => maar word niet boos (want: emotie) als dat niet lukt
Ik ben nog niet eens zo heel lang geleden pas gaan inzien dat er leuke kanten aan een dalende markt zit: je krijgt meer waar voor je geld. Dus na afgelopen week even geslikt te hebben en gedachten weggedrukt als ‘Hoe zet je open-to-work eigenlijk aan op LinkedIn?‘, besloot ik mezelf gewoon te vertellen dat die forse daling dus iets geweldigs is! Joehoe!
Alleen: ik koop de tweede week van april geen ETF’s, want dat doe ik natuurlijk volledig geautomatiseerd op de 28e van de maand. Niet naar omkijken, geen emotie. Maar het was afgelopen week helemaal niet de 28e. Misschien toch wat bijkopen? En toen ging het ongeveer zo verder in mijn hoofd:
‘Nee, niet doen, je kan de markt niet timen, daarom doe je DCA((zie les 3). Je hoeft niet na te denken over een goed koop- of verkoopmoment. Wat een rust.’
‘Maar ze staan zo laag, daar moeten we toch van profiteren?’
‘Maar misschien zakken ze nog verder en dan ben je te vroeg. Zie les 2. Afblijven.’
‘Of niet, en dan is dit echt een gemiste kans. Iedereen is straks aan het profiteren en wij niet.’
‘Luister, emotioneel wrak, we loggen niet in (zie les 1), we kopen niet bij, we verkopen niets. We hebben een plan en een strategie en daar houden we ons aan. Op de lange termijn komt het altijd goed.’
‘Je hebt gelijk…….Oh, shit!’
‘Wat?’
‘Nou heb ik toch per ongeluk ETF’s bijgekocht. Sorry.’
Dus ja, ik heb vorige week bijgekocht.😅 Niet heel veel, maar juist daarom: why??? Omdat ik blijkbaar mijn eigen lessen soms compleet negeer. Daar bestaat vast ook wel weer een term voor, de wisdom leak ofzo. Of anders gewoon hardleers.